Noordelijke Onderwijsconferentie 2024

Op donderdagmiddag 28 november 2024 organiseerde de Atlantische Commissie samen met NHL Stenden en Windesheim de Noordelijke Onderwijsconferentie in de Kanselarij in Leeuwarden. Tijdens de editie van 2024 was het overkoepelende thema: ‘Een Geopolitiek Europa: De Sleutel tot Europese Veiligheid?’

Het middagprogramma, waar zo’n 145 docenten en docenten in opleiding aan deelnamen, bestond uit twee sprekers en één van drie verschillende workshops. De hoge opkomst geldt o.a. als een indicatie van de belangstelling voor het thema: met Russische agressie op het Europese continent, oorlog in het Midden-Oosten, een assertief China en grote interne politieke veranderingen in Europa en de Verenigde Staten is er immers veel behoefte aan en ruimte voor duiding en analyse. Het doel van de conferentie was dan ook om inzicht te vergaren in het Europese veiligheidslandschap, en om vervolgens een vertaalslag te maken naar het klaslokaal.

Nadat dagvoorzitter Hans Luyendijk de conferentie geopend had, verzorgde historicus en analist Ivo van de Wijdeven de eerste lezing van de middag, getiteld ‘Alle rafelranden van Europa: Een blik op geschiedenis en toekomst’. In zijn lezing, die de titel van zijn meest recente boek draagt, zoomde Van de Wijdeven in op historische ontwikkelingen in en de huidige geopolitieke ambities van de drie voornaamste reuzen die zich roeren in Europa: Rusland, China en de Verenigde Staten. Van de Wijdeven legde uit hoe de geschiedschrijving in en de zelfpercepties van deze landen bepalend zijn voor hun rol in Europa. Voor Europa zijn recente ontwikkelingen zorgelijk: Russische wrok en agressie beloven voort te duren, Chinese ambities zijn verre van gestild en isolationisme wint in de Verenigde Staten sterk aan terrein. Maar hoewel de uitdagingen voor Europa enorm zijn, heeft een eensgezinde toekomstvisie in dit welvarende continent de potentie om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Na een korte Q&A nam prof. dr. Tom Casier (Rijksuniversiteit Groningen) het stokje over. Waar Van de Wijdeven met historische blik naar de grote spelers rondom Europa keek, reflecteerde Casier vooral op de huidige zoektocht van de Europese Unie om, in tijden van oorlog, een nieuw buitenlands- en veiligheidsbeleid vorm te geven. De Russische invasie van Oekraïne schudde Europese beleidsmakers flink wakker: Josep Borrell kondigde zelfs een geopolitieke ‘kwantumsprong’ aan.

Prof. dr. Casier schetste een genuanceerd beeld van de mate waarin deze kwantumsprong tot dusver gerealiseerd is. Zo heeft de EU op een aantal terreinen daadkrachtig en pragmatisch gereageerd op de invasie: het verminderde in rap tempo de energieafhankelijkheid van Rusland, voerde sanctiepakketten door en voorzag grote hoeveelheden steun aan Oekraïne. Tegelijkertijd was maar een fractie van deze steun van militaire aard, heeft de EU zich niet significant hervormd en toont interne verdeeldheid aan een bemoeilijkende factor te zijn voor Europese daadkracht. Hoe en of de ‘kwantumsprong’ zich zal ontvouwen valt dus nog te bezien, maar de sprong zal hoe dan ook te midden van de nodige interne en externe uitdagingen gemaakt moeten worden.

Een tweede reeks vragen uit de zaal rondde het plenaire deel van de middag af. Na een korte pauze weken de deelnemers in vijf groepen uit naar verschillende workshops. Drie van de vijf groepen speelden het door de Atlantische Commissie en TerInfo ontwikkelde simulatiespel ‘Model NATO’. Studenten van NHL Stenden namen in de rol van secretarissen-generaal de begeleiding van de simulatiespellen op zich. Een vierde groep werd ingedeeld in de workshop ‘Wat zou jij beslissen?’ van Veteraan in de Klas, gepresenteerd door Eric Versleijen, terwijl de vijfde groep deelnam aan de workshop ‘Case Kaukasus: Geopolitieke uitdaging voor Europa’, verzorgd door Jos Boonstra van het Centre for European Security Studies (CESS) uit Groningen. Tijdens de afsluitende borrel wisselden de deelnemers tenslotte hun opgedane ervaringen en indrukken uit.

Graag bedankt de Atlantische Commissie alle sprekers, deelnemers en medeorganisatoren voor hun enthousiaste deelname en bijdrage aan de Noordelijke Onderwijsconferentie van 2024.

Foto’s: Ross Hamilton