Militaire toepassingen van kunstmatige intelligentie zijn voor de meeste Nederlanders onbekend terrein

Uit het jaarlijkse NAVO-draagvlakonderzoek van de Atlantische Commissie blijkt dat toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI) in het militaire domein voor de meeste Nederlanders nog onbekend terrein zijn. Zo weet twee derde geen enkel voorbeeld van een AI-toepassing te noemen (65%). Nederlanders die wel voorbeelden van AI-toepassingen kunnen geven, noemen vooral drones (53%), robots (13%) en (slimme) raketten (9%).

War against the machine?

De vragen over de AI-toepassingen werden gesteld in aanloop naar de internationale conferentie REAIM, waar de Atlantische Commissie partnerorganisatie van is. De uitkomsten zijn onderwerp van gesprek tijdens de ronde tafel die de Atlantische Commissie organiseert met de titel: War against the machine? De grote internationale top wordt op 15 en 16 februari in Den Haag gehouden en georganiseerd door de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie, met als co-host Zuid-Korea.  Met reden luidt één van de centrale vragen van de conferentie: “Wat zal het gebruik van AI in het militaire domein in de praktijk betekenen?” De top wordt geopend door minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken). Zijn collega-minister Ollongren (Defensie) opent op 23 februari een bijeenkomst in de Wijnhaven in Den Haag die de Atlantische Commissie samen met de Universiteit Leiden organiseert over één jaar oorlog in Oekraïne.

Hoewel uit het draagvlakonderzoek blijkt dat de kennis over de NAVO – mede door de oorlog in Oekraïne flink is toegenomen – blijft de kennis over de AI-toepassingen in het militaire domein beperkt. Toch is de houding tegenover het toepassen van AI niet onverdeeld negatief. Nadat in het onderzoek een korte uitleg over AI-toepassingen is gegeven, vinden vier op de tien Nederlanders (41%) dat AI de militairen in staat stelt betere besluiten te nemen in complexe situaties – een overwegend positieve houding. Een kwart van de Nederlanders (24%) heeft een meer kritische houding en is bang dat de introductie van AI op het slagveld een verlies aan menselijke controle betekent, omdat de computer de beslissingen overneemt. Een derde (34%) neemt een meer afwachtende houding aan en geeft aan hier geen mening over te hebben.

 

Nederlanders maken zich geen grote zorgen over militaire toepassingen van AI   

Ook na uitleg van wat AI-toepassingen zijn, vinden veel Nederlanders het moeilijk om zelf risico’s of voordelen van AI-toepassingen te noemen. Zo geeft 69% geen voor- of nadelen te kunnen noemen. De rest (31%) geeft zeer uiteenlopende antwoorden. Hierbij valt op dat veel genoemde aspecten door sommigen als risico worden beschouwd, maar door anderen juist expliciet als voordeel worden genoemd. Zo denkt de één dat AI zal leiden tot minder slachtoffers, terwijl anderen er juist van overtuigd zijn dat AI zal leiden tot meer slachtoffers. Ook vinden veel Nederlanders het positief dat complexe beslissingen worden genomen op basis van data, terwijl anderen juist bang zijn voor het verlies aan menselijke controle. Deze reacties laten volgens de onderzoekers van Kantar Public zien hoe ingewikkeld en gelaagd de discussie over militaire toepassingen van AI is.

Toch is er geen sprake van massale ongerustheid. Zo geeft een kwart van de Nederlanders (25%) aan zich geen zorgen te maken omdat ze denken dat de mens altijd controle zal houden over machines. Nog eens 25% geeft aan dat machines – nu en in de toekomst – inderdaad zelf beslissingen nemen, maar dat de mens deze beslissingen altijd zal blijven controleren (25%). 15% maakt zich wel zorgen en geeft aan dat machines onvoorspelbare keuzes maken. Ongeveer een derde neemt – vooralsnog – een afwachtende houding aan en geeft aan (nog) een mening over dit onderwerp te hebben (32%).

 

Het draagvlakonderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd door onderzoeksbureau Kantar Public. Voor het onderzoek werd een representatieve steekproef van n=1.100 Nederlanders van 18 jaar en ouder ondervraagd.