“Trump wil de NAVO versterken, niet ondermijnen. Dat is echt een misvatting.”

Nile Gardiner van Heritage Foundation over Trumps ‘tough love’-boodschap aan Europa

Nile Gardiner is directeur van het Margaret Thatcher Center for Freedom bij de Heritage Foundation, op dit moment de meest invloedrijke conservatieve denktank in de VS. Vorig jaar produceerde de denktank Project 2025, ook wel bekend als de beleidsblauwdruk voor de tweede termijn van Donald Trump. De grootste bedreiging voor de NAVO is volgens Gardiner niet de nieuwe president, maar “het feit dat de meeste Europese lidstaten weigeren om serieus te zijn over hun eigen verdediging.”

In een van uw opiniestukken stelde u dat de Pax Americana, het idee van vrede en stabiliteit in de wereld onder Amerikaans leiderschap, onder de regering-Biden snel was afgenomen. Wat is er gebeurd?

“Ik denk inderdaad dat onder Biden het Amerikaanse leiderschap op zijn retour was. Kijk bijvoorbeeld naar de Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan in de zomer van 2021. Dat was een absolute ramp en een vernedering voor de supermacht van de wereld. Ik denk dat dat de toon voor het presidentschap van Biden aanzienlijk heeft gezet. Poetin viel Oekraïne niet binnen onder Trump, maar onder Biden. Ook vóór de invasie was Trump veel assertiever wat betreft de verdediging van Oekraïne dan Obama was. Biden deed te weinig om de Russische invasie in Oekraïne af te schrikken. We zagen ook de brute aanval op Israël door Hamas onder Biden. Ik denk dat Iran de afgelopen vier jaar aanzienlijk sterker is geworden, omdat Biden veel van de sancties heeft opgeheven. Ik denk dat de regering Biden op dat moment duidelijk zat te slapen op het wereldtoneel.”

“Met Trump wordt het een stuk assertiever, en ik denk dat de vijanden van Amerika op hun hoede zullen zijn. Trump is erg onvoorspelbaar en hij heeft veel zelfvertrouwen. Hij zal zich krachtig opstellen tegenover de Russen en de Chinezen. Trump’s beleid zal gebaseerd zijn op de verdediging van de nationale soevereiniteit en veilige grenzen, maar ook op een economische revolutie in Amerika. We zien over de hele linie al veel veranderen in de eerste weken van het nieuwe presidentschap van Trump, ook bij de vijanden van Amerika.”

 

Over de vijanden van Amerika gesproken, wie zijn dat? In uw opiniestuk noemt u de alliantie tussen China, Rusland, Iran en Noord-Korea. Hoe sterk is hun verbond?

“De grootste tegenstander en bedreiging op lange termijn voor de Verenigde Staten is communistisch China. China heeft de ambitie om de grootste militaire macht ter wereld te worden. Na China heb je natuurlijk Rusland, Noord-Korea en Iran. Rusland vormt op dit moment natuurlijk de grootste bedreiging voor Europa. Daarom zal de uitdaging voor de trans-Atlantische relatie aanzienlijk zijn. Trump is vastbesloten om de NAVO te versterken. Hierover is de laatste tijd veel verkeerd gelezen. Ik heb hem verschillende keren ontmoet en hij is altijd een groot voorstander geweest van de NAVO en wil dat het bondgenootschap sterk. De enige manier waarop de NAVO sterk zal zijn, is wanneer al onze bondgenoten daadwerkelijk investeren in hun eigen defensie. Dat geldt zeker voor Canada en veel Europese landen, wiens investeringen in defensie erbarmelijk laag zijn. Trump ziet dit en wijst erop, hij wil de NAVO niet vernietigen. Dat is echt een misvatting.”

 

Dus moeten we Trump’s dreigementen aan Europa zien als zijn openingsbod in onderhandelingen om de NAVO evenwichtiger te maken?

“De grootste bedreiging voor de NAVO vandaag het onvermogen en het falen van de Europese lidstaten is om echt serieus te zijn over de verdediging van Europa. En ik denk dat wanneer Trump zijn boodschap naar de NAVO stuurt, dit echt dient als een wake-up call voor de alliantie. Ik denk dat als de Verenigde Staten de komende decennia stevig achter de NAVO willen blijven staan, de president diezelfde houding en toewijding wil zien bij alle andere bondgenoten. En dus denk ik dat Trump dat probeert te bereiken. Hij blaast de NAVO niet op. Hij wil juist dat de NAVO weer groots wordt.”

 

Hoe ziet u de bijdrage van de VS aan veiligheid van Europa, en dan vooral aan het afschrikken van Russische agressie richting bijvoorbeeld de Baltische Staten in de nabije toekomst?

“Ik denk dat er een grote kans is dat je een verplaatsing van een aantal Amerikaanse troepen van Europa naar Azië zult zien, vooral wanneer de spanningen daar toenemen. Maar dat betekent zeker geen volledige terugtrekking. Je zult geen sluiting van Amerikaanse bases in Europa zien. Ik denk ook dat de Verenigde Staten hun nucleaire afschrikking onder Trump aanzienlijk zullen versterken. Ik verwacht dat de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Europa blijft. Maar de hoop is dus dat de Europese partners meer voor hun eigen verdediging gaan doen.”

“Je kunt er zeker van zijn dat als de Russen de Baltische Staten durven aan te vallen en zich op NAVO-grondgebied begeven, ze bereid zullen zijn om honderdduizenden troepen, misschien wel een miljoen troepen in te zetten. Numeriek zijn ze al snel in het voordeel. Dus moet de NAVO dat vermogen evenaren. Europese strategen hebben decennialang alleen maar gedacht in termen van zeer beperkte militaire confrontaties en snelle hightech oorlogsvoering. Maar we zouden binnen een paar jaar wel eens terug kunnen gaan naar een grootschalige grondoorlog in Europa in de stijl van de Tweede Wereldoorlog, precies wat we nu in Oekraïne zien. De boodschap van Trump is dus: Bereid je nu voor en investeer in je verdediging.”

 

Voor zijn verkiezing en ook daarna leek Trump nogal ambigue over de vraag of hij zich wel of niet zou inzetten voor Artikel 5 van de NAVO. Daarmee leek hij de eenheid in het bondgenootschap te willen ondermijnen. Hoe verklaart u dit?

“Ik denk niet dat er onduidelijkheid bestaat over Artikel 5. Trump stuurt wel harde boodschappen naar de NAVO om deze sterker te maken. Maar de Verenigde Staten trekken zich op geen enkele manier terug uit de NAVO. Daar komt geen verandering in. Maar Europa moet wakker worden, want we hebben gezien wat de Russen doen als ze grondgebied veroveren. De Russen hebben zich wreed en barbaars gedragen. Ze hebben bloedbaden aangericht, gemarteld, ze zullen dit echt in Oost-, Centraal- of zelfs West-Europa doen als ze de kans krijgen. Wat er in Oekraïne gebeurt is slechts een voorproefje van wat ze in Europa willen doen als ze erin slagen daar grondgebied te bezetten. Het zal wreed en barbaars zijn.”

“Op basis van mijn eigen ontmoetingen met Trump denk ik dat hij Artikel 5 van de NAVO en de verdediging van onze NAVO-bondgenoten 100% onderschrijft. Maar hij verwacht diezelfde inzet van onze NAVO-partners. Ik ben er niet van overtuigd, en ik denk dat velen in Washington er niet van overtuigd zijn, dat sommige Europese landen echt bereid zijn om te vechten. Duitsland kan zichzelf niet eens verdedigen, laat staan een oorlog voeren in Oost-Europa om de Baltische staten te helpen. Dat is de realiteit waar Trump op wijst. Dus ik denk dat de boodschap van Trump een harde is. Het is een ’tough love’ boodschap voor de NAVO. Hij stuurt die boodschap omdat hij wil dat Europa serieus werk maakt van zijn eigen verdediging.”

“De Verenigde Staten zijn tenslotte echt serieus over de verdediging van Europa en de vrije wereld. Maar de VS is de mondiale supermacht en heeft dus te maken met bedreigingen op meerdere fronten tegelijk. Dus de boodschap aan de Europeanen is: jullie hebben één grote tegenstander in jullie eigen achtertuin – Rusland – en jullie moeten voorbereid zijn om het zelf tegen hen op te nemen.”

 

Toen NAVO Secretaris-Generaal Mark Rutte Trump bezocht voor zijn inauguratie, was een deel van Ruttes boodschap dat we kunnen samenwerken, niet alleen in Europa maar ook in de Indo-Pacific, omdat veel van onze veiligheidsbelangen daar op één lijn liggen. Denkt u dat meer wereldwijde samenwerking een toekomstperspectief zou kunnen zijn om de trans-Atlantische band te versterken?

“Dat is een goede vraag, en hopelijk krijgen we de komende maanden de kans om de nieuwe Secretaris-Generaal te ontmoeten bij de Heritage Foundation. Ik denk dat het goed is dat de NAVO hier over het grote geheel nadenkt. Maar in termen van hoe de Trump-administratie dit gaat aanpakken, denk ik dat ze er bij de NAVO op zullen aandringen om zich in de eerste plaats op Europa te richten. De NAVO is in 1949 opgericht voor de verdediging van Europa en ik denk dat dat ook is wat ze in de eerste plaats moet doen. De tijd zal leren wat Trump precies tegen Europa zegt. Ongetwijfeld zal hij in de komende maanden naar Europa komen. Maar ik vermoed dat zijn boodschap zal zijn dat de Verenigde Staten zich steeds meer zullen richten op de verdediging van de Indo-Pacific. We moeten daar vooral een grootschalige maritieme aanwezigheid hebben. De realiteit is dat Europese landen daar, in tegenstelling tot de VS, maar beperkt toe in staat zijn. En Europa doet veel te veel concessies aan China. Ik vind hun aanpak ronduit verschrikkelijk. We zouden graag zien dat leiders in Europa zeggen dat China op de lange termijn een grote bedreiging vormt, óók voor Europa.”

 

U stelde dat Trump staat voor een veiligere wereld en een stevige trans-Atlantische veiligheidsband. Nu bedreigt China Taiwan en Rusland blijft proberen Oekraïne te veroveren. Ondertussen dreigt president Trump landen als Canada en Groenland in te nemen, waarbij hij het gebruik van geweld niet wil uitsluiten. Denkt u dat dergelijke retoriek helpt om dat doel te bereiken?

“Ik denk dat Trump krachtige taal gebruikt met betrekking tot Canada omdat hij vindt dat Canada te weinig doet voor defensie en voor de NAVO. Canada is bovendien erg protectionistisch in sommige van zijn economische beleidsmaatregelen ten opzichte van de Verenigde Staten. Ik denk dat Trump een andere aanpak wil van de Canadese regering. En ik denk dat we later dit jaar het vertrek van de Canadese regering zullen zien en dat daar een veel meer pro-Amerikaanse regering zal aantreden. Wat Groenland betreft denk ik dat Trump druk uitoefent om ervoor te zorgen dat Groenland beter wordt verdedigd, want het eiland is zeer strategisch gelegen. Zowel de Russen als de Chinezen proberen daar steeds meer voet aan de grond te krijgen.”

“Dus zegt Trump tegen hen: achteruit! Daar gaat zijn boodschap aan Groenland vooral over. Het gaat erom te zorgen dat Groenland wordt beschermd en niet wordt ingenomen door de Russen of de Chinezen. Nu zien we dat Denemarken zijn investeringen in de defensie van Groenland sterk verhoogd heeft als gevolg van de druk van Trump. De Denen hebben zich nu al veel meer gecommitteerd aan de verdediging van Groenland, zodat de Russen en Chinezen niet denken dat ze daar een zet kunnen doen. De woorden van Trump leiden meestal tot snelle resultaten, dat is zijn aanpak.”

 

Wat denkt u dat voor deze regering het ultieme doel voor het Amerikaanse buitenlandbeleid zal zijn in de komende vier jaar?

“Trump wil gezien worden als vredestichter. Hij wil niet meer dat de VS betrokken raakt bij meerdere oorlogen. Trumps visie om dat te bereiken lijkt wel wat op de Peace through Strength-aanpak van Ronald Reagan. Laat je vijanden weten dat er een ongelooflijk hoge prijs hangt aan hun agressie. En Trump gelooft in soevereine natiestaten en dat is een groot verschil met Biden. Als Europese leiders nauw willen samenwerken, moeten ze dat op het niveau van de natiestaten doen en niet via de Europese Unie, want Trump vertrouwt de EU niet. Maar ik geloof niet dat daar een verdeel-en-heersstrategie achter zit. Europa bepaalt zijn eigen toekomst.”

“Maar Trump is wel degelijk een groot voorstander van Brexit. Hij is van mening dat Europese burgers zelf over hun toekomst moeten beslissen. Hij ziet de EU als een grote overheidsbureaucratie die geen voeling heeft met haar eigen burgers. Hij steunt veel van de politieke veranderingen die we momenteel in Europa zien. Europa is drastisch aan het veranderen en Trump is erg blij met die veranderingen. In feite zien veel conservatieven in de Verenigde Staten de EU als iets dat vanaf nu niet langer dan een paar decennia zal standhouden.”

 

Hoe ziet u de toekomstige relatie tussen de nieuwe Amerikaanse regering en de Nederlandse regering?

“Ik denk dat de relatief nieuwe Nederlandse regering een zeer sterke werkrelatie met de Trump-administratie zal hebben. Ik heb de afgelopen weken en maanden meerdere Nederlandse parlementaire delegaties ontmoet. Met strategisch belangrijke bedrijven, onder andere ASML, zijn jullie een van de weinige landen die daadwerkelijk kunnen concurreren op het gebied van chiptechnologie, dus daar hebben jullie een voorsprong. Dat is belangrijk. En natuurlijk is Nederland ook een zeer grote handelspartner van en investeerder in de Verenigde Staten. Nederland heeft een relatief grote economische impact op de Verenigde Staten. En dus zal Nederland een heel belangrijke speler zijn in termen van trans-Atlantische betrekkingen.”

Foto: NATO