Hoe de Amerikaanse verkiezingen de misvattingen over Generatie Z blootleggen

Lotte van den Boom en Michelle Hogendoorn

“To the young people who are watching,” zei Kamala Harris in haar concessie speech op 6 november voordat ze door luid gejuich werd onderbroken: “It is okay to feel sad and disappointed.” In haar speech deed Harris een poging om de jongere stemmers – onder andere bekend als de Generatie Z (16 tot 27 jaar) – aan te spreken en begrip te uiten over hun teleurstellingen na de overwinning van Trump. Ironisch genoeg bleek juist dat deze generatie haar niet de onvoorwaardelijke steun heeft gegeven waarop ze leek te rekenen. Ondanks Harris’ populaire Kamala HQ TikTok account en een ‘Kamala is brat’ goedkeuring van Charli XCX, bleek Gen Z tegen alle verwachtingen in niet voor Harris, maar voor Trump naar de stembus te gaan. Waren de sociale mediatrends onvoldoende om deze scroll generatie voor zich te winnen of was Harris’ politiek misschien toch minder aantrekkelijk voor Gen Z dan ze had gedacht? Het stemgedrag van jongeren in de VS, maar ook in Europa, bevestigt dat Gen Z geen eenvoudige demografische groep is die zich via boodschappen op sociale media laat overtuigen. Dit verrassende resultaat roept de vraag op: begrijpen we de jonge generatie wel echt, nu er wereldwijd een verschuiving plaatsvindt in hun prioriteiten en verwachtingen van de politiek?

Tot aan de dag van de verkiezingen leek het nog een nek-aan-nek race tussen voormalig president Donald Trump en vicepresident Kamala Harris. Volgens de peilingen kon Harris op de steun rekenen van meer dan de helft van de Gen Z stemmers en Trump slechts op een derde. Op de verkiezingsdag bleef de steun van Gen Z’ers echter uit. In 2020 stemde de jongere generatie met een overtuigende 61% op Biden, maar in 2024 daalde dit percentage naar 55% voor Harris. Daartegenover kwam de grootste stijging voor Trump juist van de jongere kiezers, van 36% in 2020 naar 43% in 2024. Sommige jonge kiezers voelen zich vervreemd van de Democratische Partij door hun nadruk op identiteitspolitiek en zijn hierdoor naar de Republikeinse Partij gedreven.

Eerdere verkiezingen in Europa laten zien dat jongeren vinden dat de traditionele partijen hun kans hebben gehad. Het systeem werkt nog steeds niet voor hen, dus laat de anderen het maar proberen. Deze frustratie heeft jongeren massaal naar anti-establishment partijen gedreven in landen als Portugal, Zweden, Duitsland,  Italië, Finland, Frankrijk en Nederland.

Jongeren voelen zich steeds minder gehoord en gezien door de politiek. Hoewel er vaak met grote woorden wordt gesproken over de nieuwe generatie, blijft het in de praktijk vaak bij retoriek. Europese leiders hebben deze groep de afgelopen jaren onvoldoende serieus genomen, en nu is de VS in diezelfde voetsporen getreden. Een eerste stap om dit tij te keren, zou zijn om verder te kijken dan de hardnekkige stigma’s en stereotyperingen rondom Gen Z en hun zorgen en problemen serieus te nemen. De vraag is dan, wat doet de politiek daadwerkelijk voor Gen Z?

Net als andere generaties kampen jongeren met geldzorgen door inflatie en de huidige woningmarkt. In het Nederlandse stemhokje waren dit dan ook de onderwerpen die de stem van jongeren hebben bepaald, bleek een jaar geleden uit onderzoek van Ipsos. Hetzelfde geldt voor de VS, waar jongeren het meest aan hun financiële situatie dachten bij het uitbrengen van hun stem (It’s the economy stupid!). Niet klimaat of abortus, maar bestaanszekerheid staat bovenaan het prioriteitenlijstje van jongeren. Zowel de anti-establishment partijen in Europa als Trump in de VS zijn er beter in geslaagd jongeren concrete economische beloftes te doen. Met idealistische fantasieën blijk je de stem van Gen Z dus niet te winnen; met pragmatische oplossingen voor dagelijkse problemen wél.

Die anti-establishment-golf, zichtbaar in het verlies van Harris en eerdere ontwikkelingen in Europa, legt bloot dat Gen Z verkeerd wordt begrepen door de politiek, want likes en shares zeggen maar weinig over hun echte verlangens. Partijen moeten beter inspelen op de zorgen van jonge kiezers, die zich soms vervreemd voelen door huidige politieke strategieën. Steun onder jongeren win je niet met memes, maar door daadwerkelijk te luisteren naar hun zorgen en hen als serieuze stemgroep te benaderen. Dat zou de New Way Forward moeten zijn.

Foto: Flickr.com / Gage Skidmore