De waarde van een visieloze dealmaker

Een pragmatist voor wie het maken van een deal belangrijker is dan de inhoud ervan. Die zo hard meebuigt dat partijgenoten zich regelmatig achter de oren krabben. Iemand die het hebben van een ‘visie’ omschreef als een hinderlijke bedoening: ‘het is als een olifant in de kamer die het zicht belemmert’.

Precies de eigenschappen waar Nederland na veertien jaar bij Mark Rutte als premier op is uitgekeken, lijken goed van pas te komen in zijn nieuwe functie als secretaris-generaal van de NAVO. Zo werd Rutte na de NAVO-top van 2018 omgedoopt tot ‘the Trump Whisperer’: door hem te prijzen om het afdwingen van hogere defensie-uitgaven in Europa, wist Rutte de aandacht af te leiden van het chagrijn van toenmalig president Donald Trump die het allemaal niet snel genoeg vond gaan. Rutte wierp hem een politieke triomf in de schoot en dat liet The Donald zich geen twee keer zeggen. Enkele uren later kon hij voor een haag microfoons claimen ‘enórme vooruitgang’ te hebben geboekt.

 

Rutte is bereid zichzelf op zij te zetten, en een politicus zijn of haar puntjes te laten scoren. Zo twitterde de Hongaarse dwarsligger tijdens de Eurotop, premier Viktor Orbán, een toezegging van de toekomstige NAVO secretaris-generaal Mark Rutte aan Hongarije. Het land zou geen Hongaarse troepen in te hoeven zetten in militaire activiteiten in Oekraïne die tegen Rusland zijn gericht. Dat landen binnen de NAVO – en bij welke internationale militaire missie dan ook – altijd de keuze hebben om wel of geen troepen te sturen, maakt niet zoveel uit. Juist omdat militaire samenwerking op basis van opt-in is, kon Orbán goede sier maken bij zijn achterban met een reeds bestaande opt-out.

 

Het meebuigen, het gunnen van een ander zijn ‘momentje’ maar ondertussen wel de ogen op de bal hebben is naast een helse klus, ook een ondankbare klus. Het behouden van alle kikkers in de kruiwagen – met breuklijnen binnen de NAVO tussen oost en west én een onzekere Amerikaanse rol – zal een prestatie op zichzelf zijn, maar een die niet snel op waarde zal worden geschat.

 

Tegelijkertijd is de vraag of teveel meebuigen zich altijd aankondigt met een krakende barst, een relevante vraag. Juist voor een waardengemeenschap zoals de NAVO. Het is net zo goed mogelijk om kernwaarden als salami slices stap voor stap in de verkoop te zetten. Is het beramen van terreuraanslagen binnen Europa door Rusland te zien als een artikel 5-waardig probleem, zoals de aanslagen op 9/11 dat waren? Niet de waarschuwingen dat Rusland een NAVO-land kan aanvallen baren zorgen, maar de vraag of alle landen een dergelijke aanval ook zullen zien als artikel 5 waardig. In Budapest zullen ongetwijfeld esoterische herinterpretaties volgen, want ja: wat is nou echt een ‘aanval’.

 

En precies hier ligt de grootste uitdaging voor Mark Rutte. Kan de politieke Barbapapa die in elke situatie meebuigt, ook kunnen zeggen wanneer het moment daar is om de rug recht te houden?

Dieuwertje Kuijpers (foto: Bianca Toeps)