COLUMN – DIEUWERTJE KUIJPERS

Branie en Beleid

Denemarken moet Groenland opgeven, want het gebied is van strategisch belang voor de Verenigde Staten. Zo niet, dan kan Denemarken hogere handelstarieven verwachten en nee, het gebruik van militairen om Groenland in te lijven wordt niet uitgesloten. Hetzelfde geldt trouwens ook voor het Panamakanaal.

Met veel branie maar op onderhand welbekende wijze trapte de toekomstige president van Amerika, Donald Trump, deze geopolitieke deur in. Terwijl diplomatieke en journalistieke kringen vooral bezig zijn met zich geschokt te tonen over de toon van de muziek, is het voor Europa van belang ook goed te luisteren naar het deuntje.

Het is niet de eerste keer dat de Amerikaanse belangen in Groenland op de geopolitieke agenda staan. Al sinds de regering van Abraham Lincoln is er interesse in het opkopen van het gebied. President Harry Truman onderhandelde in het geheim over de opkoop van het eiland in de aanloop naar de Koude Oorlog. Groenland is niet alleen maar interessant vanwege de grondstoffen, maar speelt door zijn locatie een onmisbare rol in het Amerikaanse early warning system voor ballistische raketten. “Mensen moeten deze plannen serieus nemen en zien als een strategische heroriëntatie in plaats van een ijdel project”, zei Alexander Gray, de voormalige stafchef van de Nationale Veiligheidsraad onder de vorige regering Trump, tegen het Amerikaanse magazine Foreign Policy.

De meer unilaterale en deels isolationistische benadering, waarin Trump diplomatieke betrekkingen plat slaat tot zakelijke transacties, is geen willekeurig, wild idee van een malle zakenman. Ze hebben wel degelijk óók een electorale basis. Normaal gesproken laten kiezers zich niet heel erg leiden door geopolitiek. Toch bleek uit peilingen van Carnegie Endowment for International Peace dat die vlieger bij deze verkiezingen niet opging. Bovenaan het lijstje van geopolitieke zorgen stonden klimaatcrisis en immigratie, gevolgd door de oorlog in Gaza, de oorlog in Oekraïne en de relatie met China.

In de weken voor de verkiezingen scoorde de Democratische tegenkandidate Kamala Harris alleen op het onderwerp van de klimaatcrisis hoger dan Trump. En omdat de Democraten campagne voerden met conservatieve haviken zoals Liz Cheney, en op partijcongressen quotes van de moderne beschermheilige der conservatieven – oud-president Ronald Reagan – applaudisserend onthaalden, konden de Republikein zichzelf neerzetten als de anti-oorlogspartij. En met succes: peilingen over de hele breedte laten zien dat veel Amerikanen oorlogsmoe zijn.

Welk deuntje de Verenigde Staten zal zingen en waarom, is zich al in grote lijnen aan het aftekenen. De vraag is wat Europa zal doen. In Brussel en Den Haag zijn de Nederlandse vertegenwoordigers binnen de NAVO van secretaris-generaal Mark Rutte tot admiraal Rob Bauer net lekker op stoom met de waarschuwingen voor potentieel conflict. Of de Europese bondgenoten een toontje hoger of juist lager gaan zingen, en meedraaien met de wind vanuit de belangrijkste NAVO-bondgenoot, klinkt als een uitstékende weddenschap voor 2025 om een goede fles wijn op te zetten.

Dieuwertje Kuijpers (foto: Bianca Toeps)