ATLANTISCH PERSPECTIEF
Big Tech, The Donald and The Deal
Jochem de Groot
Van Meta tot Microsoft en OpenAI, de grote Amerikaanse techbedrijven hopen dat Donald Trump hen weer in staat zal stellen vrij van regulering te opereren, zowel binnen als buiten de VS. Ze kunnen daarbij rekenen op een welwillende president, want technologisch leiderschap van de VS is voor Trump, behalve economische noodzaak, een kwestie van nationale veiligheid.
“EVERYBODY WANTS TO BE MY FRIEND!!!” schreef Donald Trump vlak voor Kerst op TruthSocial, , zijn eigen social media-platform. “Als je wint, heb je vrienden”, zong wijlen Henny Vrienten al, en vrienden zijn met Trump is precies wat veel Amerikanen nu willen. Zeker de grote Tech-bazen. De één na de andere stortte een miljoen dollar in de pot van Trump’s inauguratie, Maandag in Washington DC: Bezos (Amazon), Altman (OpenAI), Zuckerberg (Meta), maar ook Khosrowshahi (Uber) en Pichai (Google). Vrijwel allemaal vlogen ze bovendien onlangs nog naar Mar-a-Lago voor een publieke knieval voor de camera’s.
Meta, OpenAI, Microsoft
Maar naast visuele vleierij en kroningskrediet is Trump door Big Tech ook in beleidsmatige zin al ruimhartig bediend. Elon Musk trekt als First Buddy met zijn Department of Government Efficiency (DOGE) en politieke ontregeling in Europa de meeste aandacht, maar ook Mark Zuckerberg heeft met Meta’s radicale koerswijziging, van eigen factcheckers naar vrijwel ongelimiteerde vrijheid van meningsuiting, duidelijk gemaakt volop mee te zullen surfen op de straf opgestoken MAGA-wind.
Ook bedrijven als OpenAI en Microsoft plooien zich strategisch in het zero-sum narratief van Trump. Via breed uitgewerkte, publieke plannen nemen ze de vlucht vooruit om het beleid van de volgende Amerikaanse regering te sturen. Zo riep OpenAI op tot de ontwikkeling van economische AI-zones, en bepleitte het versterking van kernenergie als cruciale energiebron voor toekomstige AI-systemen. Maar wat Sam Altman betreft heeft AI in de VS ook subsidie nodig: de $68 miljard aan privaat kapitaal die er in de VS vorig jaar in werd geïnvesteerd, een veelvoud van de $8 miljard van de wereldwijde nummer 2 China, is wat Altman betreft nog lang niet genoeg.
Microsoft omarmt in haar blauwdruk voor Trump-47 onomwonden het narratief van die AI-race tussen de VS en China. Voor Amerikaanse voorsprong daarin is het wat Microsoft topman Brad Smith absolute noodzaak om “Amerikaanse AI-platformen over de wereld te verspreiden.” Dat betekent ook dat de VS “het zich niet kan veroorloven om haar eigen private sector af te remmen met strenge regulering.” Waar het binnen de Big Tech-context tot op zekere hoogte wel regelmatig voor regulering pleitte – zoals op privacy, gezichtsherkenning of andere AI – heiligt ook voor Microsoft het nieuwe Trumpiaanse doel nu deze meer pragmatische middelen.
The Deal
“De koning is dood, lang leve de koning?” Transactioneel meebewegen met nieuw leiderschap is niemand vreemd, zeker niet in de VS. Toch sluimerde Silicon Valley’s ogenschijnlijk plotse draai van progressief naar conservatief bastion al veel langer. Hoe die ontstond komt beeldend naar voren in een profiel dat The New York Times van Marc Andreessen maakte. Andreesen is de vroege tech-ondernemer achter o.a. browser Netscape, en nu beheerder van durfkapitaalfonds Andreessen Horowitz met miljardenbelangen in bedrijven als Meta, Airbnb and Coinbase. Hij zei al rond 2016 – vlak voor Trump’s eerste termijn – het gevoel te hebben dat “The Deal” van Silicon Valley niet meer werd gerespecteerd.
In de kern was The Deal volgens Andreessen de ongeschreven afspraak dat Tech-ondernemers in de VS ongelimiteerd konden innoveren, bedrijven en consumenten mooie producten gaven, er zelf veel geld mee verdienden, en dat via filantropie ook nog eens goeddeels weggaven. Alle vrijheid en brede bewondering waren hun deel: tot de weerstand kwam. Na Russische social media-inmenging tijdens de door Trump in 2016 gewonnen verkiezingen stonden Amerikaanse politici, toezichthouders en rechters op om met beleid, rechtszaken en regulering The Deal – in de ogen van Andreessen – te ondermijnen. Onder Biden werd dat wat hem betreft alleen nog maar erger, en hij vond in Trump 2.0 – al voor zijn herverkiezing, net als Musk, Zuckerberg en investeerders als Peter Thiel en David Sacks – een verlichte leider die zich nu wel aan The Deal belooft te houden.
En dat heeft voor de machtsdynamiek rond technologie tussen de VS en de EU ook verstrekkende gevolgen. Het zet namelijk een andere virtuele Deal, de bestaande Trans-Atlantische digitale deal, zogezegd, op losse schroeven. Die verhouding is – voor Europa – uit nood geboren. Dat Europese overheden, economieën en samenlevingen diep van Amerikaanse technologie afhankelijk zijn, is bijna een grijsgedraaide plaat: minimaal 70% van alle Europese cloudgebruikers zitten bij AWS, Microsoft en Google, en vrijwel alle leidende AI-modellen komen uit de VS. In die realiteit ontwikkelde Brussel een lijvig pakket digitale wetgeving, waarbij het haar marktmacht als hefboom inzet om via het zogenoemde Brussels Effect haar regels en waarden aan niet-Europese partijen op te leggen die in Europa geld willen verdienen.
Opzeggen van NAVO-steun
Toch zijn de vele wetten in de praktijk vooral gericht op een handvol grote Amerikaanse Big Tech-bedrijven – en op ByteDance, het Chinese moederbedrijf van TikTok. Die enorme multinationals incasseerden tot op heden de met het Europese regelpakket verbonden compliance-kosten en boetes als onderdeel van die Trans-Atlantische digitale verstandhouding: die konden en kunnen ze makkelijk betalen.
Maar met het herstel van The Deal van Andreessen, ziet Big Tech in samenwerking met Trump’s nieuwe regering kans om de dynamiek van die bestaande digitale entente met Brussel met machtspolitieke ontregeling te doorbreken. Amerikaanse technologiebedrijven zullen minder geneigd zijn regelgeving te accepteren die hun innovatievermogen beperkt, en politiek hebben ze daarvoor nu rugdekking: technologisch leiderschap van de VS is voor Trump, behalve economische noodzaak, namelijk ook een kwestie van nationale veiligheid.
Toch wordt de weerstand tegen buitenlandse regels met verwijzing naar de Amerikaanse, bijna onbeperkte interpretatie van vrijheid van meningsuiting, bovenal ideologisch gemotiveerd. Zuckerberg maakte bij de aankondiging van het einde van factchecks door Meta bepaald geen geheim van zijn intentie “[to] [w]ork with President Trump to push back against foreign governments going after American companies to censor more.” Hoe dat in de praktijk uitwerkt moeten we gaan zien. Maar Trump’s vice-president JD Vance dreigde al met het opzeggen van NAVO-steun als de Europese Commissie X van Elon Musk gaat reguleren. Het koppelen van deze twee totaal losstaande dossiers geeft een voorproefje van de transactionele handelspolitiek die Trump de komende jaren voorstaat.
Toch is juist handhaven voor de EU nu de belangrijkste taak. Zonder scherpe bewaking van rode lijnen is het omvangrijke digitale regelpakket achteraf voor niets geweest, en wordt de geloofwaardigheid van Europa als democratisch bolwerk ondergegraven. Verschillende, tegenstrijdige signalen uit de Europese hoofdsteden zijn daarbij dodelijk. Brussel moet juist nu eensgezind in de machtstaal van Trump spreken, en waar nodig toegang tot haar enorme markt ontzeggen. Walking the talk op regelgeving de komende jaren moet absolute topprioriteit zijn. Het is de enige manier om Trump en zijn nieuwe vrienden echt te raken.
Photo: Flickr.com / Gage Skidmore